МАРХ

СУГС Гимназија „Орце Николов“ – вреден објект од модерната, на раб на губење на автентичноста?

20.07.2018 • Став ХХ век / II половина

Денеска сме сведоци на уништување на автентичноста и на уште еден маркантен објект од модерната архитектурата во Македонија во духот на “разубавување” на фасадата, без да се земат во предвид вредностите кои објектот ги има и импактот кој оваа постапка ќе доведе до целосниот изглед, вредност и автентичност на истиот.

Препознавањето и вреднувањето на нашетно архитектонско наследство е една од најважните наши цели во денешницата. Објектот на гимназијата “Орце Николов” подигнат во 1970-та година од страна на архитектите Александар Смилевски и Никола Богачев преставува еден од врвните објекти подигнати во пост- земјотрестно Скопје , во цутот на македонскиот регионален модернизам. Гимназијата “Орце Николов” заедно со гимназиите “Никола Карев”, “Корчагин”, “Јосип Броз Тито” и многу други низ Р. Македонија, се тестамент на зрелоста на македонските архитекти и преставуваат врвни дела кои го прикажуваат модерниот регионализам кој е инспириран од традиционалната архитектура во духот на создавање на нова архитектура.

Зачувавувањето на автентичноста на објектите и пронаоѓање на начини на модернизација на истите е предизвикот пред кој сме соочени кога рамислуваме за иднината. Гимназијата “Орце Николов” во 2016-та година изврши веќе проект за подобрување на енергетската ефикасност на објектот со заменување на браваријата, поправање и изолирање на кровот, изолација на внатрешните ѕидови како и изолирање на плафоните на тремовите. Оваа постапка требаше да го подобри перфомансот на објектот до 30%.

Тогаш главното прашање е зошто е потребна оваа интервенција и дали е истата во духот на “енергетско подобрување” на објектот? Изолирањето само на бетонските гредите во контакните зони претставува не-ефикасен начин на изолирање. Дали прашањето е тогаш прикривањето на бетонските појаси и заменување на истите со “нова” сива површина?

Можеби најважното од сé е бришењето на архитектонските елементи кој го правеа овој објект исклучителен. Влезната партија која скалесто се отвара и играта на волумените и светлото е можеби најмаркантниот елемент на целата композициска целина. Решението на одводот на водата во целиот концепт на конструкцијата и вниманието на зелените површини до прозорите во училниците се елементи кој оваа интервенција ги брише и делимично ги покрива.

Пред било каква постапка за интервенција на објект од особено значење како во случајот на гимназијата “Орце Николов” мора објектот да биде цел на детална студија и анализа за неговите карактеристики, архитектонски вредности и елементи.  Само при детална анализа, студија и разбирање на објектот неговото значење и проблемите со кој се соочува може да се изготви проект од ваков размер и интервенција. Само со вреднување и почитување на нашата изградена околина би можеле адекватно да ја заштитиме.

Можеби и поголемото прашање е кога искучителните објекти од модерната на територијата на Р. Македонија ќе бидат заштитени како културно наследство? И дали е доцна за “Орце Николов” во изнаоѓање на деликатно решение на проблемите со зачувување на автеничноста?