Ревитализација на Транспортниот центар во Скопје / Ѓорѓиев

14.01.2025 • Студентски проекти

Aвтор: Филип Ѓоргиев
Предмет: магистерски труд
Година на изработка: 2023/2024
Ментор: Михаел Дешман, Влатка Љубановиќ
Универзитет: Факултет за архитектура, Универзитет во Љубљана

Ако архитектурата е огледало на едно општество, тогаш огледалото кое го отсликува македонското општество е доста извалкано! Транспортниот центар во Скопје е еден од постоечките приказни за ново и модерно Скопје, кое никого не остава рамнодушен. Како причина за тоа би ги издвоил самата структура, локацијата и габаритот. Овој објект отсекогаш ми бил интересен, но никогаш не го разбрав целосно. Како дете ми се чинеше огромен, на некој начин страшен и напуштен. Во средно училиште почнав да го гледам како енигма којашто не можев целосно да ја дешифрирам. Денес, се восхитувам на неговата просторна и конструкциска заснова, како и модернистичката идеја, која нуди одлично решение за железничкиот и автобускиот сообраќај во градот. Денес зградата сè уште го преживува својот транзициски период, без стратегија или долгорочен план за тоа како ќе функционира во иднина и е на половина напуштена. Можеби друг голем проблем и причина за лошото функционирање на целата структура е нефункционирањето на железничката станица, поради нефункционирањето на железничкиот сообраќај во државата. Потоа, тука е и (не)работењето на поштата, односно користење само на дел од наменетите простори за пошта. Проблем претставува и деградацијата на објектот поради огромните паркинг површини под целата платформа за возови, булеварите и изразените визуелни и физички пречки.Ова многу зборува за општеството, за вредностите и односот кон архитектурата и културното наследството.

Како да се пристапи кон таков објект за мене беше предизвик. Најпрво започнав со разбирање на градот. Го проучував зошто градот е таков каков што е, вклучувајќи студии за сеизмичкиот развој на градот и архитектонските бисери на модернистичката архитектура, меѓу кои се наоѓа и Транспортниот центар (ТЦ). Размислував за тоа каков град е денес Скопје и како транзицијата влијаела врз него. Тука ги анализирам сите проблематики со кои градот денес се соочува. Потоа, преку анализа на ТЦ, од првата идеја до реализација, ја истражив целата приказна и најдов одговори на прашања како: зошто е изграден така како што е и дали навистина била потребна таква структура за железнички релативно неразвиена држава. Овој дел беше клучен за просторната и програмската валоризација, која потоа доведе до развој на нова концептуална замисла.

Аксонометричи поглед на Транспортниот центар – постоечка ситуација

Транспортниот центар – постоечка ситуација

Транспортниот центар – нова ситуација

Темата за ревитализација не значи само обновување на постоечката работа на железничката, автобуската станица и поштата, туку и размислување за иднината, искористување на потенцијалите и нова програма во истата. Новата програма произлегува од деталната анализа на постоечките програми и она што недостасува во градот. Сфатив, дека за зградата да се врати во живот, ќе биде неопходно да се понудат различни програми за различни луѓе и возрасти. Еден од новите предлог програми е „Саем“. Саемот е место каде се среќаваат нови идеи, и е спој на традицијата, наука и култура. Во периодот кога саемот не е во функција просторот е флексибилен и овозможува развој на нови програми, како co-working простори, работилници. Заради дневните миграции на студенти и ученици, во објекот на поштата се развива нов програм на библиотека и читална, каде би можеле младите попродуктивно да го поминуваат времето чекајќи превоз. Исто така се зачувуваат постоечките програми како што се поштата, железничката и автобуската станица, но со нови идеи и нови начини на користење со еколошки интервенции. Голем акцент ставам и на надворешното уредување, и преку пренасочувањето на постoечките улици и булевари добивам голем зелен остров пополнет со паркови и плоштади на кои се развиваат и шират програмите во ТЦ. Платформата пак станува огромен парк, кој претставува партер на градот и развива простори за урбана агрокултура, железнички музеј, амфитеатар, спортски игралишта и сончева и ветерна електрана.

Програмска шема на ТЦ

Одржливо решение на ТЦ

Детал од фасада

Главната цел на ова магистерско дело е предлог за нов експериментален дизајн, оживување на комплексот и враќање на квалитетната архитектура во градот. Истовремено, тоа претставува критика на општеството, која се базира на односот кон културното наследство и капиталистичката желба за профит.