Технички извештај за Централната Пошта во Скопје – Европа Ностра и Европската инвестициска банка
03.08.2023 • Информации Истражување
Минатата недела објектот на Централната Пошта во Скопје, беше во центарот на одбележувањето на 60 годишнината од катастрофалниот земјотрес во 1963-та. Како дополнително одбележување на јубилејот, Европа Ностра и Европската инвестициска банка објавија технички извештај за реконструкцијата на овој културен споменик.
Шалтер салата на Централната Пошта во Скопје, дело на архитектот Јанко Константиновски, веќе десет години стои напуштена по пожарот кој го опфати нејзиниот ентериер. По номинација од локални експерти, градбата во 2021 се најде на листата на 7 најзагрозени споменици во Европа.
Централната Пошта на листата 7 најзагрозени споменици во Европа за 2021 / извор: www.europanostra.org
Оваа листата ја составуваат Европа Ностра и Европската инвестициска банка, со цел да алармира за локалитети кои се под сериозна закана на уништување. Објектите кои се избрани на оваа листа добиваат помош во форма на експертизи, ресурси и можност за аплицирање за инвестициски грантови.
Интернационални експерти заклучија дека објектот на Централната Пошта во Скопје е од витално значење за бруталистичкото наследство во Скопје и општо во Европа, но и дека моментално се наоѓа во неповолна состојба.
Во изминатиот период беше формиран тим од експерти од странство кои заедно со локалната делегација извршија серија состаноци и физичка посета на објектот. Оваа соработка резултираше во технички извештај кој ја анализира моменталната состојба на објектот, неговите оштетувања и приоритети за реновација, како и првичен предлог за фазите и насоките на проектот за реконструкција.
Помеѓу 29 мај и 1 јуни 2023 година, експерти од Европа Ностра и Институтот на Европската инвестициска банка отидоа во Северна Македонија во мисија поврзана со Централната пошта во Скопје / извор: www.facebook.com/europanostra
Извештајот потенцира за итноста на покривање на објектот. Недостатокот на покрив ја изложува внатрешноста на атмосферски влијанија како дожд и снег, кои значително ја оштетуваат конструкцијата на подот на Шалтер салата. Оваа меѓукатна плоча веќе покажува знаци на деградација на бетонот и корозија на арматурата.
Содржина на техничкиот извештај за Централната Пошта од Европа Ностра и Европската инвестициска банка, авторти Петер Бонд и Марио Ајмериш;
При анализата не се забележани сериозни структурални нарушувања кои резултирале од пожарот, но експертите напоменуваат за нужноста на детални истражувања во подоцнежните фази.
Тие прават и груба проценка на инвестициските трошоци за реновацијата, кои би достигнале 10 милиони евра а би биле поделени во 3 фази.
Фотографии од моменталната состојба на Шалтер салата / МАРХ
Впрочем сите проценки во овој елаборат се потенцираат како почетни, груби претпоставки. Од круцијално значење е следната фаза каде треба да се подготви соодветна физибилити студија која ќе содржи четири главни анализи:
- детална проценка на постоечката состојба
- соодветни идни програми
- дизајн на просторна адаптација и проценка на трошоци
- нацрт бизнис стратегија
Повеќе информации се достапни на веб страната на организацијата Европа Ностра, а целиот технички извештај се наоѓа на следниот линк.
Фотографии од моменталната состојба на Шалтер салата / МАРХ
Во прилог ви го пренесуваме заклучокот од извештајот преведен на Македонски јазик:
Овој проект за рехабилитација е веќе долго време нужен.
Очигледно е дека на едно вакво архитектонско наследство треба да му се врати стариот сјај за потребите на сопствениците, Поштата на Северна Македонија, градот Скопје и нацијата, кои сите треба вистински да се гордеат со него.
Досегашниот проблем беше недостатокот на ресурси и приоритет, што доведе до овој недостаток на акција. Поштата на СМ потврди дека нема потреба од оштетениот простор, бидејќи очигледно има соодветен простор за сегашните потреби; но сепак, сака да ја задржи сопственоста на целата зграда. Министерството за култура има многу други обврски, но неговите приоритети можеби сега се променети бидејќи зградата е означена како „заштитеното наследство од национален карактер“.
Според неодамнешното истражување, структурните оштетувања што произлегуваат од пожарот се чинат со ограничен обем, под услов оптоварувањето да не се зголеми. Ќе биде потребен дополнителен преглед од градежните инженери кои ќе бидат назначени во подоцнежната фаза.
Идната програма на просторот е општо договорена како мултифункционална со можност за културни, деловни и социјални настани. Ова допрва треба дополнително да се проучува и дефинира.
Со оглед на сето ова, се чини дека е соодветно повторно да се обидеме да започне рехабилитацијата со долгорочна стратегија од неколку фази. Суштинскиот прв чекор е да се обезбеди јасен опсег и оправданост на инвестицијата за привлекување можни финансиери, како државни така и други.
Се чини дека има недостиг на информации за некои прашања поврзани со рехабилитацијата, но тоа може делумно да се должи на јазичните тешкотии.
Во овој контекст се дадени следните препораки:
Потребна е подобра координација меѓу клучните страни. Поштата и Министерството за култура, Градот Скопје и другите треба да соработуваат подобро. Координативниот тим на Поштата би можел да игра улога во оваа општа координација.
Рехабилитацијата треба да обезбеди, колку што е можно, да се задржат значајните карактеристики и монументалноста на првобитната зграда како што е замислена од архитектот.
Клучната одлука е да се одлучи кој ќе биде одговорен за управување со рехабилитацијата. Се чини дека за ова е најсоодветно Министерството за култура кое има поголема мотивација и подобар пристап до средства од Поштата. Но, треба да се донесе одлука што е можно поскоро за да се овозможи напредок.
Откако ќе се договори оваа одговорност, треба да се формира работна група / проект менаџер и да се донесат цела низа детални одлуки.
Првичната предложена одлука е да се обезбеди соодветна заштита на шалтерската сала, по студија која ќе ги проучи сите можни опции. Следниот чекор е да се разгледаат и да се договорат физибилити студиите вклучувајќи го и нивното финансирање. Грантот од ЕИБ може да придонесе за овие две активности, откако ќе се поднесат повеќе детали.
Физибилити студиите треба да одговорат на некои од главните прашања, особено потенцијалните употреби на просторот, проследени со адаптациите потребни за да се обезбедат овие намени и можните трошоци. Може да се задржат неколку опции кои треба да се проучат од деловна перспектива за да доведат до оптимално решение кое обезбедува цврсто оправдување за инвестицијата (или барем одржливост на оперативната фаза).
Ова ќе биде интерактивен процес кој ќе го спроведе мултидисциплинарен тим составен од економисти, дизајнери и финансиски експерти.
Структурните поправки и обезбедувањето на целокупната надворешна обвивка се приоритетни активности кои се предлагаат да се преземат одделно и пред внатрешната рехабилитација, што може да бара дополнителни, можеби подолги студии.
Треба да се направи „проценка на потребите на просторот“ општо за внатрешноста на поштата, посебно али не единствено, во однос на преодните зони (на пр., кружниот ресторан, кујните и тоалетите) за да се провери дали овие области и се потребни на Поштата на СМ на долг рок.
Целата зграда и нејзината околина треба да се земат во предвид при секоја рехабилитација за да се обезбеди целосно искористување на напорите за подобрување и модернизација на зградата и дека Поштата на СМ исто така има корист од иницијативата. Ова особено се однесува на подобрената енергетска ефикасност и модерниот систем за предупредување и заштита од пожари.
Аранжманите за оперативната фаза со Сопственикот(-ниците) треба да се разгледаат во соодветно време при што треба да се донесат одлуки за тоа кој ќе управува со користењето на новиот простор и под кои услови.
Извадок од техничкиот извештај за Централната Пошта од Европа Ностра и Европската инвестициска банка, авторти Петер Бонд и Марио Ајмериш; стр 25.
Заклучок:
Ова е исплатлива и неопходна рехабилитација на истакната зграда од архитектонско наследство, која е одамна задоцнета. Тоа ќе ја подобри оваа клучна локација во градот и ќе обезбеди место за културни и социјални настани во корист на сите.
Потребни се бројни активности за многу прашања и клучот за успехот е цврсто да се управува со овие процеси. Раната одлука за тоа кој треба да биде одговорен за рехабилитацијата е од суштинско значење за да се отклучи каква било акција.
Извадок од техничкиот извештај за Централната Пошта од Европа Ностра и Европската инвестициска банка, авторти Петер Бонд и Марио Ајмериш
Фотографии од моменталната состојба на Шалтер салата / МАРХ
