МАРХ

Лукаш Галусек со предавање на АФС

11.12.2015 • Информации

Материјалот го приложи и истражи: Ноеми Чаусидис

Во рамките на претставувањето на Полската современа архитектура преку изложбата на Архитектонскиот Факултет, денес следуваше и уште едно предавање. Овој пат од полскот архитект Лукаш Галусек, кој го презентираше развојот на градот Катовице.

Додека често слушаме за Краков, Варшава или Гданск, неверојатниот Катовице останува една никогаш не доволно популаризирана приказна. Галусек не воведе низ историјата на овој град кој е средиште на областа Шлезија – територија која низ вековите припаѓала на најразлични владеења. Како резултат на ова градот го следи некоја судбина слична на нашето Скопје. Со секоја деценија доаѓале нови раководители, секој пат трудејќи се целосно да ги искоренат предходниците, а посебно нивното симболично архитектонско наследство, и повторно и повторно рушејќи го стариот и градејќи свој нов град.

Архитектот започна од самото основање на градот од страна на првата полска династија, по што во краток период паѓа во рацете на Чешката Република, па и на Австриската Империја, за најпосле да се стабилизира како дел од Прусија. Со своето изобилие на руди, а посебно јагленот, се развива како индустриски град, каде споменици се циглените оџаци на фабриките, а населението живее во работничките населби во хармонија со техниката и природата.

Галусек не воведе во следниот период, по Првата светска војна, кога градот едвај успева да припрадне на Полската Република. По неуспешното поврзување на народната маса со монументалниот класицизам, Катовице се менува во ултра модерен, американски град на облакодери и луксуз. Додека пак, Нацистичката окупација за време на Втората светска војна руши некои од овие симболи на Полската Република и го преобразува градот во функционален и модернистички.

Следи пост-воениот период, кога градот станува повеќе социјалистички него модернистички, величејќи и следејќи ги принципите на соседните СССР. Овој период остава најразлични траги меѓу кои и вредни примери како Железничката станица, Спортската Хала, Трговскиот Центар Зенит и многу други. Но, со кризата на социјализмот и доаѓањето на новото време, овие објекти остануваат заборавени а со време и непосакувани во пејсажот на градот.

Галусек не донесе и до пресвртот во оваа приказна на градот. Тоа е периодот пред рушењето на бруталистичката железничка станица, проектирана од тимот на „Тигрите“ (токму истите што ни го направија нашиот МСУ), кога конечно младата архитектонска фела ја започнува првата борба кон еве уште едното обновување на Катовице. Препознавајќи ја вредноста на овие веќе запуштени споменици на модерната почнуваат со нивно пормовирање и обиди за заштитување. Нажалост битката ја губат и прекрасната железница е срушена, но, движењето продолжува и полека не носи до денешниот период.

Денес Катовице го препознава својот идентите на индустриска метропола, на град на јагленот, на социјалистички споменик, и на што уште не бил во својата кратка историја, преточувајќи ги сите овие карактеритики во една многу уникатна слика на модерен, културен и зелен град. Денешната генерација се покажа храбра во користење на комплексноста на територијата на Шлезија како инспирација и го направи големиот чекор на нејзино современо интерпретирање. За крај Галусек не остави со очигледното прашање за дали за разлика од сите предходни, оваа последна промена ќе трајна или не? Додека нас, ни останаа мислите за нашиот град со неговото постојано преобнвување, и прашањето дали некогаш и тој ќе стигне до еден ваков среќен крај на приказната?