МАРХ

Средновековните Градителски Системи и реставрација на византиските цркви / Трајковска, Трајковски и Котларовски

15.07.2025 • Литература

Автори:  Донка Барџиева Трајковска, Васил Трајковски, Игор Котларовски

Година: 2022

Издавач: ЗОЈДЕР – Скопје

Одговорен уредник: Александар Прокопиев

За издавачот: Љупчо Стојановски

Ликовно-техничко уредување: Филип Иванишевиќ

Лектор: Петар Василие Георгиевски

Превод на резиме на англиски: Љубица Арсовска

Печат: Манастир Свети Пантелејмон Нерези

Тираж: 300

Средновековните градителски системи и реставрација на византиските цркви е темелна и мултидисциплинарна студија што ги испитува архитектонските, теолошките и материјалните аспекти на византиската сакрална архитектура, а потоа ги става во критички дијалог со современите практики на реставрација.
 

Книгата започнува со вовед во суштинските прашања поврзани со зачувувањето на ова културно и духовно наследство, продолжувајќи со длабоко толкување на православната визија за храмот како место каде што се сретнуваат божественото и човечкото, симболичното и материјалното. Особено внимание е посветено на историската борба за иконите, што длабоко го обликувала начинот на поимање и визуелизирање на светото во архитектурата.

Во централниот дел, книгата разгледува средновековни градителски системи низ призма на клучни категории: простор–време, светлина, звук, пропорција и ритам, материја и устројство. Авторот покажува како овие елементи не биле случајни, туку строго поврзани со богословски идеи и литургиска функција. Посебен акцент се става на улогата на иконата како дефинитивен елемент што го структурира целиот систем – од формата до духовната функција на просторот.

Истражувањето кулминира со современите дилеми во поглед на реставрацијата на византиските цркви. Тука се отвораат прашања за музеализацијата на културното наследство – дали со реставрацијата се создава нов објект или се задржува живото присуство на минатото? Се прави разлика помеѓу реставрација како технички чин и реставрација како авторски пристап, но и се истражува појавата на ре-реставрација, односно обидот за реституција на она што претходно можеби било погрешно интерпретирано или механички обновено.

Со оваа холистичка рамка, книгата е вреден придонес кон дискусијата за тоа како да се зачува, разбере и продолжи животот на едно богато, но често недоволно сфатено наследство. Таа претставува клучна литература за архитекти, конзерватори, историчари на уметност и теолози, како и за сите заинтересирани за длабокото значење и иднината на византиската сакрална архитектура.